1990-იანი წლების საქართველო მრავალი ურთიერთსაწინააღმდეგო მოვლენის არეალი იყო.
საბჭოთა იდეოლოგიისაგან თავის დაღწევასთან ერთად ცხადი ხდებოდა, რომ ნელ-ნელა ამოხეთქავდა წლების განმავლობაში დაგროვებული უთქმელი და უცხო ემოციები, სიტყვები, მელოდიები თუ სურვილები.
საზოგადოების ცნობიერებისა და ცხოვრების წესის შეცვლამ, უპირველესად, გამოძახილი კონტრკულტურებში ჰპოვა. იატაკქვეშეთში, ანდერგრაუნდში გაჩნდა ის მუხტი, რომელიც ქართული ალტერნატიული მუსიკის უმთავრეს მამოძრავებელ ძალად გარდაიქმნა.
ამ პერიოდის ქართველი მუსიკოსები არ ექვემდებარებოდნენ მანამდე გაბატონებულ სტანდარტებს და ურთულესი სოციალური თუ ეკონომიკური მდგომარეობის ფონზე ქმნიდნენ თვითმყოფად ქართულ ალტერნატიულ მუსიკას, რომელიც ხმამაღალი, უკომპრომისო და პროტესტით სავსე იყო.
ასეთი შემოქმედებით გამოირჩეოდა გია თოიძის „ამორალი“ (შემდეგში – „წერილი“). ჯგუფმა თავი ალტერნატიული როკის, პოსტ-პანკისა და გოთიკური როკის შესრულებით დაიმკვიდრა და აღსანიშნავია, რომ 2020 წელს „წერილი“ უკვე მე-7 ალბომზე მუშაობს.
გია თოიძე:
მუსიკის მოსმენა და სიმღერების წერა, ალბათ, ერთდროულად დავიწყე, (ვგულისხმობ, რასაც ნამდვილი მუსიკა ჰქვია ჩემთვის). ბავშვობა მაინცდამაინც მუსიკალური არ მქონდა, ფონად დამდევდა ის, რაც მაშინ ტელევიზიებში და რადიოებში ტრიალებდა, რაც არაფერს არ მაძლევდა არც მაშინ და არც დღეს.
ჩემი თინეიჯერობის ასაკი საბჭოთა კავშირის ნგრევას დაემთხვა, მეც დავიწყე მავნე სტერეოტიპების ნგრევა ჩემში და ყველაზე მეტად მუსიკამ შეძლო ამაში რომ დამხმარებოდა. მუსიკამ, რომელიც იმ ქვეყნებშიც კი “ახალი ხილი ” იყო ჯერ, სადაც უკრავდნენ. ეს არის 80-იანი წლების ბრიტანული როკი , ჩემში კი ყველაზე დიდი ცვლილება The Cure-მ მოახდინა.
რა თქმა უნდა, საბჭოთა სივრცეში შექმნილი რუსული როკის პატარა ნაწილიც ჩემთვის დღემდე ძალიან ახლოა და მივიჩნევ, რომ პლანეტაზე უმნიშვნელოვანესი მუსიკაა. ასეთი მუსიკის შექმნა შეძლო ორმა ჯგუფმა , ესენია ” Кино” და “Аукцыон”
მეგობარმა ჩემთან სტუმრად თომას დვორჟაკი მოიყვანა 1994 წელს. ეს ადამიანი პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში მოგზაურობდა და იქ მცხოვრები ადამიანების ყოფა-ცხოვრებას აღბეჭდავდა. რომ შემოვიდა, არც ელოდა ალბათ, The Cure-ს პოსტერებით მქონდა სავსე მთელი ოთახი და ალბომ Wish-ს ვუსმენდი. ვისაუბრეთ, ცოტაც დავლიეთ და წასვლის წინ ერთ ფოტო გადაიღო. ძალიან ბევრი წლის მერე გამომიგზავნა მეგობარმა იმ დღის ერთი კადრი, რომელიც მართლა ძალიან კარგად მახსოვს.
თქვენ როგორ დაიწყეთ მუსიკის შექმნა? მარტივი იყო თუ არა, გეპოვათ თანამოაზრეები, რომლებსაც მსგავსი სათქმელი ჰქონდათ და მათაც თვითგამოხატვა მუსიკით სურდათ?
ურთულესი იყო და მე ვთვლი , რომ რაღაც სხვა ძალების დახმარებით ხდებოდა ამ ხალხის შეხვედრა ერთმანეთთან. მაშინ არ იყო ინტერნეტი და გნებავთ განგება დაარქვით, გნებავთ კოსმიური ძალები.
მე პირადად ძალიან გამიმართლა, რომ ჩემს მეზობელს და მეგობარს ჰყავდა მეგობარი, რომელსაც კასეტებზე გადმოწერილი ალბომები მოჰქონდა ყოველ კვირა და ვიძირებოდით ამ მუსიკაში. მაგრამ მე მალევე დავიწყე ჩემი სიმღერების წერა და ეს იყო ჩემთვის დიდი გამოწვევა , რადგან მივხვდი, რომ ეს უბრალოდ ჰობი არაა. მე ვიცოდი და ეხლაც ასე ვფიქრობ, რომ ჩემს მეგობრებს ძალიან მაგრად ესმით მუსიკა და ყველაზე კარგი გემოვნება აქვთ. ამიტომ ეს სიმღერები მათ მოვასმემინე პირველად და ალბათ ეს იყო ყველაზე დიდი აღიარება ჩემთვის დღემდე – როცა მათ თვალებში და ემოციებში ვიგრძენი ჩემს მუსიკასთან თანხვედრა.
ფართო მასებისგან თუ მოდიოდა იგივე დამოკიდებულება? ბევრისთვის ალბათ უჩვეულო და უცხო იქნებოდა ასეთი ხმამაღალი და უკომპომისო მუსიკა, ელოდით მათგანაც იგივენაირ აღფრთოვანებას?
არ ველოდი და სიმართლე გითხრათ, არც ვფიქრობდი. ჩემთვის ყველაზე ფართო და მასშტაბური ისაა, რაც ჩემთვისაა მნიშვნელოვანი, ასე რომ არ მქონია იმედგაცრუება მათგან, ვისი იმედიც ისედაც არ მქონია.
მუსიკა ხომ ყველაფერ იმასთან გაერთიანებაა, რასაც ლამობს და ვერ წვდება ადამიანი.
ამაზე ფართო და ყოვლისმომცველი ალბათ არაფერია.
როგორი იყო ჯგუფის მუშაობის პროცესი? ვინ გეხმარებოდათ აპარატურით ან რამდენად არსებობდა ხმის ჩამწერი სტუდიები?
1992 წელს მოვხვდი Mother on Mondays-ის კონცერტზე, რომლის გიტარისტთან (ლევან ჯავახიშვილთან) ერთადაც დღეს ვმუშაობ ახალ ალბომზე.
ამ სცენაზე ვნახე, რომ ადამიანებს ცოცხლად შეუძლიათ შექმნან ის, რასაც “ჯგუფი” ქვია მუსიკაში. ჯგუფის კულტურა ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. სულ რომ მარტო დავრჩე , მაინც მოვძებნი მიზეზს, რომ ჩემს მუსიკას “გია თოიძე” არ დავარქვა.
არსებობდა “მელოდია”, სადაც ჩვენი პირველი სინგლი ჩავწერეთ და არსებობდნენ ადამიანები, რომლებსაც უნდოდათ, რომ ქვეყანაში მუსიკას ეცოცხლა. ერთ-ერთი ასეთი იყო პავკა კვაჭაძე და მის სტუდიაში, რომელიც მალევე დაიკეტა, ჩავწერეთ პირველი ალბომიც “უძირო გზა“ 1997 წელს. მანამდე სინგლი „ოთხივე მხარეს“ 1996-ში.
არ გქონიათ კომერციული გათვლები? და თუ არა, მაშინ როგორ ახერხებდით, მიგეტანათ თქვენი შემოქმედება მსმენელამდე?
არა ნამდვილად. რა თქმა უნდა, რაღაცას ვოცნებობდით, მაგრამ ეს არ იყო წარმატებაზე ფიქრი და ა.შ. ეს იყო ფიქრი ბრძოლაში ჩაბმაე, იმ ბრძოლაში, სადაც ცდილობენ, რომ ჩაახშონ, ხმა რომელსაც თავისუფლება მოაქვს ადამიანისთვის. თუ მოახერხე და ეს ხმა ვერ წაგართვეს, მაშინ ხარ თავისუფალიც და წარმატებულიც.
ბრძოლა და ხმის ჩახშობა ახსენეთ და ერთ-ერთ სიმღერაში მიმართავთ “მოლაპარაკე ბუზებს”. ვინ იგულისხმება ამ მეტაფორაში?
ცალსახად ადამიანები, ვინც საბჭოთა გადმონაშთი იდეოლოგიით ცვლილებებსა და პროგრესს უშლიდნენ ხელს. ეგ გადმონაშთები, სამწუხაროდ, ახლაც არიან, მიუხედავად იმისა ,რომ სულ სხვა საუკუნის მესამე ათწლეული დაიწყო.
თუმცაღა მე ყოველთვის ვგრძნობდი, რომ მუსიკა იმათაც ესმით და სჭირდებათ, ვინც შენ ხელს გიშლის ან გებრძვის, ესაა სწორედ მუსიკის ტოლერანტული და ჰუმანური მხარე.
მუსიკა გულში ჩნდება, მერე დაივლის სხეულის ყველა კუთხეს და ბოლოს ერთი ამოსუნთქვით იშლება სივრცეში.
მედია თუ გეხმარებოდათ რომ თქვენი შემოქმედება ბევრ ადამიანთან მისულიყო? იყვნენ დაინტერესებულები ალტერნატიული მუსიკის გაშუქებით?
ყველაზე აქტიური რადიო იყო. პირადად ჩვენი ჯგუფის ყველაფერს “პირველი რადიო” აჟღერებდა. როგორც მახსოვს, იქ შედგა სადებიუტო გამოსვლა, ასევე “მარგარიტა 96” ფესტივალის ორგანიზატორებთან გასაუბრება და პირველი ალბომის და სინგლის პრეზენტაციაც. ტარდებოდა ასევე პატარა ლაივ ჩართვები. ჩემთვის ყველაზე საინტერესო სივრცე რადიო იყო, მოკლედ რომ ვთქვათ.
კონცერტებს თქვენი ძალებით მართავდით? თუ არსებობდნენ “სპონსორები” ვინც მხარდაჭერით იყო დაინტერესებული?
კონცერტები დაიწყო ქუჩიდან, მართლა ქუჩაში გვქონდა პირველი რეპეტიცია. მერე სარეპეტიციო სტუდიებში, სარდაფებში, სადაც აპარატურის ჩატანა და შეერთება შეიძლებოდა. ეს ყველაფერი იყო დაკავშირებული წინააღმდეგობებთან, იმ დროინდელ ახალგაზრდებს თავიანთ მშობლებთან ერთად, შემდგარი მუსიკოსების მიმართაც კი „არა-თბილი“ დამოკიდებულება ჰქონდათ და ჩვენ საერთოდ ვინ ვიყავით მათთვის. ამის გადმოცემაც კი მიჭირს ახლა, მაგრამ მაინც ვახერხებდით იმის კეთებას, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო. ეს სირთულეები იყო 90-იანების პირველ ნახევარში , შემდეგ სადღაც 97 წლიდან ასე 99 წლის ჩათვლით თუკი სადმე კონცერტი იმართებოდა , ან ქალაქში კლუბი იყო, ყველგან ვუკრავდით.
ხალხს რამდენად ჰქონდა გააზრებული ლაივში მოსმენის მნიშვნელობა და კულტურა?
ლაივის მოსმენის მნიშნველობას მართლა ერთეულები აღიქვამდნენ. მსმენელის ნაწილს ზუსტად იმიტომ მოსწონხარ, რომ შენს მუსიკაში რაღაც თავისი იგრძნო როდესღაც, ან ჩანაწერზე გრძნობს, მაგრამ ლაივში როგორ უნდა დაგხვდეს, ამას სულ სხვა ცოდნა და კულტურა სჭირდება.
ერთმა მუსიკოსმა მითხრა, მაგ სიმღერის სუნიც მახსოვს ლაივში რომ მოვისმინე პირველადო.
ბილეთებიც ფასიანი იყო, მაგრამ “სიაში ჩამწერეც” იყო, რადგან მართლა უჭირდა ხალხს. მერე ეკონომიკური მდგომარეობა შედარებით გაუმჯობესდა, მაგრამ ჩვევის მოშორება გაუჭირდა ხალხს და ამიტომ ტრიალებს ასე წრეზე ქართული შოუ-ბიზნესი.
გიფიქრიათ ოდესმე რომ ისეთ ქვეყანაში წასულიყავით, სადაც მეტი მოისმენდა თქვენს მუსიკას, მეტი პერსპექტივა იქნებოდა?
დიახ, მაგრამ ვიცოდი, რომ სხვა ქვეყანაში ასეთ მუსიკას ვერ დავწერდი. ანუ რამაც განაპირობა, რომ ჩემი მუსიკა ასეთია, ეგ მხოლოდ აქ ხდება.
მიფიქრია და შემეძლო კიდეც წასვლა, მაგრამ მაშინ ისეთი დრო იყო , “წავალ და მალე ჩამოვალ ” არ ხდებოდა. მივხვდი, რომ ახლა მე უნდა ამერჩია: ან მიდიხარ და ტოვებ ამ ყველაფერს, ან რჩები და აგრძელებ. იმაზე არ მიფიქრია, რომ იქ დამხვდება ხალხი, რომელსაც ჩემი მუსიკა ქართველებზე კარგად ესმით, რადგან ეს ტყუილი კვეხნაა.
ვისურვებდი, რომ ისეთი მიდგომა ჩამოყალიბდეს ჩვენს ქვეყანაში ხელვნებისადმი, როგორიც დასავლურ ქვეყნებშია. ვწუხვარ, რომ ამ კუთხით ვერა და ვერ შედგა ეს ქვეყანა.
და მაინც …
ვართ აქ !
ვრჩებით და ვიკარგებით აქ .
(და ეს დაკარგვაც პირობითია და ალბათ ხელოვნებისათვის აუცილებელი პუნქტი)
ავტორი: მარიამ ტალიაშვილი